Vandaag bezochten wij Diksmuide, in België. Daar is een deel van de loopgraven uit de 1e wereldoorlog 'nagebouwd'.
Aan weerszijden van het riviertje de Ijzer lagen de loopgraven van de Duitsers en de geallieerden in die oorlog tegen over elkaar. Over een lengte van ongeveer 1 kilometer lopen bezoekers, (waaronder ik, het was niet erg druk, erg veel Belgische schoolklasjes met gele hesjes aan) door de Belgische loopgraven. De zandzakken zijn van beton, maar lijken best wel, de bodem is bedekt met grind, dat was in 1915 natuurlijk modder. Uit de bijgeleverde informatie begrijp ik dat de grond zeer drassig was en dat de Belgen uiteindelijk de Ijzervlakte hebben laten overstromen om de Duitsers tot staan te brengen.
Ik las 'Godenslaap' van Edwin Mortier en 'Oorlog en terpentijn' van Stefan Hertmans. Toen ik daar liep probeerde ik me voor te stellen hoe het daar écht was, in 1915. Blubber, voortdurend bukken, kleine grotachtige ruimtes, waar je misschien even kon schuilen, 's winters bitter koud, zomers bloed heet, en altijd ratten, ongedierte, vocht. Geen eten, geen drinken, bullebakken als officieren, voortdurend schieten en granaten, doden en gewonden om je heen ...
Erg veel mannen zijn omgekomen in de 'grote oorlog', tegen over elkaar schietend vanuit die loopgraven. Op veel plaatsen in België wordt daar zeer respectvol aan herinnerd. Kleine militaire begraafplaatsen her en der in het landschap, maar ook enorme grafvelden, meestal vlak bij militaire ziekenhuizen.
Allebei de boeken zijn echte aanraders. De waanzin van oorlog, toen en nu, het is onbegrijpelijk dat het ooit gebeurd is en angstaanjagend dat het nog steeds gebeurt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten